SZTUKA YI

Tradycyjna Medycyna Chińska.

Medycyna chińska posiada wymiar filozoficzny, którego podstawowym wyróżnikiem jest traktowanie człowieka jako duchowej i psychofizycznej całości.

Sztuka Yi to holistyczny system leczenia stosowany w Chinach od ponad 4 tysięcy lat. Określa się ją także terminem „medycyna wschodu” jako że jest praktykowana i rozwijana w krajach sąsiednich, jak Korea, Japonia i Wietnam. Podstawą sztuki Yi jest to samo założenie, co we wszystkich pozostałych dziedzinach kultury dalekowschodniej, a więc istnienie ożywczej siły Qi, która przenika ciało człowieka i otaczające go środowisko. Przepływ tej energii możliwy jest dzięki ciągłemu, dynamicznemu procesowi oddziaływań binarnych jakości nazwanych Yin i Yang. Gdy któraś z nich umacnia się kosztem drugiej, równowaga między nimi ulega zakłóceniu, co prowadzi do cierpienia i choroby. Na przykład, kiedy Yang znacznie dominuje nad Yin pojawia się tendencja do niekontrolowanej brutalności a w sytuacji odwrotnej człowiek staje się bierny, apatyczny i wygasły.

Przysłowie chińskie mówi: Yang bez Yin jest jak koń bez cugli, natomiast Yin bez Yang staje się zimne i żałosne.

Rozwinięcie teorii Yin i Yang – jakim jest zasada Pięciu Przemian Wu Xing – pomaga dokładnie zrozumieć funkcjonowanie narządów organizmu ludzkiego i rozpoznać ich wzajemne powiązania a także korelację z warunkami zewnętrznymi, którymi są otoczenie, klimat i pogoda. Upraszczając można powiedzieć, iż każda część anatomiczna ludzkiego ciała przypisana jest do jednego z pięciu elementów: Drzewa, Ognia, Ziemi, Metalu bądź Wody. Kluczowe narządy mają naturę Yin i łączą się w pary z organami o cechach Yang. Można dyskutować, który z nich jest najważniejszy, jednak w medycynie chińskiej nerki uznawane są za miejsce strategiczne, gdyż stanowią jakby korzeń całego ciała. W tym organie mieści się esencja witalna Jing, będąca podstawą naszej struktury cielesnej. Jeśli nerki są słabe i wyczerpane, cierpią na tym wszystkie inne narządy.

Diagram prezentuje zarys powiązań poszczególnych części organizmu w dwóch zasadniczych procesach: tworzenia i kontroli. Pierwszy cykl ukazuje, jak jeden narząd nazywany często „matką” karmi kolejny zwany „dzieckiem” poprzez wzmacniający strumień energii. Dla przykładu, najlepszym sposobem wzmocnienia serca (Ogień) jest zadbanie najpierw o jego matkę, czyli wątrobę (Drzewo).

Drugi przebieg Qi zwany kontrolą reprezentuje proces, dzięki któremu elementy wzajemnie się monitorują i równoważą. Można uznać, iż jest to rodzaj opieki, sprawdzania i korygowania nieprawidłowości. Jeżeli dochodzi do znacznego zachwiania równowagi, cykl kontroli może przerodzić się w destrukcję, gdzie jakiś organ staje się nadaktywny czy nadmiarowy. I tak, niewydolne nerki, które są przyczyną zatrzymania płynów w ciele, osłabiają serce . Element Wody nie kontroluje ale unicestwia Ogień.

Tradycyjny wschodni system leczenia wykorzystując wiedzę o subtelnych przepływach energii w naszym ciele pozwala daleko wcześniej przewidzieć zbliżające się choroby i co najważniejsze w porę im zapobiec.

To, co nieustannie przepływa pomiędzy ludźmi to emocje. Świadomie lub nie, przekazujemy sobie energię lęku, smutku, złości lub miłości czy łagodności. Wschodnia medycyna udowadnia, że kondycja naszych organów generuje określone efekty w naszym samopoczuciu i zachowaniu, krótko mówiąc psychice. Dla przykładu, jeżeli wątroba źle wypełnia funkcje przenoszenia Qi w organizmie, jest wypełniona „gorącą” krwią to w miejsce wyrozumiałości, elastyczności i uprzejmości pojawia się agresja, upór i nietolerancja. Podobnie jest w przypadku pozostałych narządów. Człowiek ze zdrowymi nerkami jest odważny i cechuje go moralne zachowanie. Gdy ta część organizmu słabnie, pojawiają się obawy, strach przed konsekwencjami a w efekcie skłonność do zakłamania, nieprawości i hipokryzji.

Jak wygląda diagnoza w leczniczej sztuce Yi?

Wizyta u lekarza stosującego tradycyjne metody leczenia może rozpocząć się od uściśnięcia ręki na powitanie. Ten miły gest jest jednocześnie nośnikiem pierwszego komunikatu o kondycji człowieka. To jaki jest uścisk – mocny czy słaby, czy dłoń drży, jest gorąca lub zimna, wilgotna lub sucha – daje pierwsze wskazówki, co do sytuacji zdrowotnej pacjenta. Każdy lekarz ma swoją własną koncepcję zdobywania informacji, dzięki której stawia diagnozę i proponuje określoną terapię. Z tego też powodu dziedzina ta zyskała miano nie tylko nauki ale jednocześnie sztuki, którą cechuje spersonalizowane i oryginalne ujęcie tematu.

Zasadniczą różnicą pomiędzy zachodnim a wschodnim systemem medycznym jest fakt, iż w chińskiej sztuce leczenia uwaga nie skupia się na likwidacji symptomów choroby za pomocą rozmaitych chemikaliów lecz na znalezieniu źródła schorzenia i redukcji jego niepożądanego działania na kondycję psychofizyczną człowieka przy użyciu naturalnych substancji oraz prostych i tanich metod.

Medycyna chińska do perfekcji opanowała badanie pulsu. Sprawdza się go na obu nadgarstkach, co pozwala ustalić, gdzie w ciele nastąpiło zakłócenie równowagi. Opanowanie takiej umiejętności wymaga wielu lat praktyki.

Kolejnym krokiem diagnozowania jest ocena wyglądu ciała w szczególności języka, paznokci rak i nóg. Na określonych fragmentach języka znajdują się informacje o stanie najważniejszych organów. Na przykład czubek odzwierciedla serce a środkowa część żołądek i śledzionę. Ważny jest kształt i kolor języka, wszelkie ślady oraz barwa nalotów. Pęknięcia oznaczają, że gorąco wysusza płyny w organizmie, podobnie jak to się dzieje z glebą w okresie suszy.

Niekiedy terapeuci sprawdzają ruchomość stawów, jakość owłosienia i wygląd skóry. Włosy na głowie mówią o kondycji nerek a na pozostałych częściach ciała o stanie płuc. Uzupełnieniem badania jest przeprowadzenie wywiadu podczas, którego lekarz pyta o dolegliwości i zadaje czasami niestandardowe – jak na medyczną konsultację – pytania. Dla przykładu: czy miałaby Pani w tej chwili ochotę napić się gorącej herbaty czy może chłodnej wody? Odpowiedź dostarcza lekarzowi danych ułatwiających trafne rozpoznanie.

Jakie są główne metody leczenia w sztuce Yi?

Chińska medycyna dysponuje rozmaitymi programami przywracającymi zdrowie. Odpowiedzialny lekarz w pierwszej kolejności edukuje i zaleca właściwą dietę, daje wskazówki, co do prawidłowego trybu życia oraz uświadamia pacjentowi, że to on sam w znaczniej mierze może doprowadzić do poprawy swojej kondycji.

Pierwszym i nieodłącznym rodzajem terapii jest odżywianie dostosowane do pory roku, dnia, indywidualnej sytuacji osoby, jej wieku i płci. Na Zachodzie mówimy o białkach, węglowodanach, witaminach i innych składnikach pożywienia. Ustalane są dzienne normy ich spożycia. To ważne aspekty, badane także na Dalekim Wschodzie. Jednakże orientalna medycyna skupia się na zupełnie innych właściwościach naszej diety. Do najistotniejszych należy wywołanie efektu ochłodzenia lub ogrzania, zdolności do nawilżenia tkanek lub usuwania śluzowatych nagromadzeń a także wzmocnienia przepływu energii życiowej i uspokojenia umysłu.

Pragnąc leczyć dietą trzeba posiadać wiedzę, co do specyficznych atrybutów danego pożywienia. Pomocny do tego jest smak, dzięki któremu uzyskuje się wgląd w terapeutyczne cechy i działanie konkretnego pokarmu. Ważne, aby wiedzieć dokąd kieruje się energia produktu o danym smaku.

Według tradycji chińskiej smaki „wchodzą” do narządów wewnętrznych:

kwaśny wnika do wątroby i pęcherzyka żółciowego,
gorzki wnika do serca i jelita cienkiego,
słodki wnika do śledziony i żołądka,
ostry wnika do płuc i jelita grubego,
słony wnika do nerek i pęcherza moczowego.

W diecie zdrowej osoby smaki powinny być mniej więcej zrównoważone, z przewagą smaku słodkiego (dotyczy Ziemi) ponieważ ten właśnie element uważany jest za najistotniejszy aspekt organizmu człowieka i jego odżywienia. Zasada jest prosta i polega na tym, aby każdego dnia do głównej porcji węglowodanów, które korespondują ze smakiem słodkim (takich jak zboża, warzywa, nasiona i owoce) dodać niewielkie ilości pokarmu o smaku gorzkim, słonym, ostrym i kwaśnym.

I rzekł Bóg:
„Oto wam daję wszelką roślinę przynoszącą ziarno po całej ziemi i wszelkie drzewo, którego owoc ma w sobie nasienie: dla was będą one pokarmem.”

Biblia, Księga Rodzaju, Dzieje początków po stworzeniu nieba i ziemi

W drugiej kolejności zaleca się picie – stosownych do schorzenia – naparów z mieszanek roślinnych. W ich skład wchodzą zioła, suszone owoce i nasiona, korzenie, gałązki itp. Istnieją setki receptur, które mogą przepisywać tylko lekarze specjalizujący się w tradycyjnej chińskiej medycynie. Studia w zakresie ziołolecznictwa wymagają wielu lat ogromnego wysiłku, dają jednak spektakularne efekty.

Jeżeli schorzenie jest poważne i pacjent wymaga silniejszej interwencji stosuje się terapie, które polegają na stymulowaniu określonych miejsc na ciele. Należą do nich: akupunktura, masaż chiński, w tym akupresura, a także rozgrzewanie moksą i stawianie baniek.

Qi płynie głęboko w ciele i blisko jego powierzchni poprzez kanały, na których znajdują się szczególne punkty. Za pośrednictwem tychże miejsc uzyskuje się dostęp do wnętrza ciała. Ich właściwa stymulacja pozwala regulować przepływ energii w kanałach i tym samym leczyć poszczególne organy. W Chinach punktom akupunkturowym nadaje się poetyckie nazwy, na przykład „Sto Spotkań” – to lokalizacja na czubku głowy, gdzie zbiega się wiele kanałów. Podstawowy i bardzo skuteczny sposób terapii polega na nakłuwaniu cienkimi igłami określonych miejsc na ciele. Zabieg jest w zasadzie bezbolesny, a towarzyszyć mu mogą chwilowe mrowienie lub lekkie odrętwienie.

Masaż chiński Tui Na obejmuje grupę technik, które umożliwiają bez naruszania ciągłości skóry, wtłoczyć energię do meridianu, mięśnia lub osłabionego narządu, rozpraszając zastój i przywracając swobodny jej przepływ. Dzieje się tak poprzez uciskanie określonych punktów, rozcieranie przyczepów mięśniowych czy odciąganie mięśni od tkanki kostnej. Dużą popularnością cieszy się akupresura stóp, dłoni i twarzy, gdzie zgrupowane są zakończenia tysięcy nerwów połączonych z mózgiem i innymi narządami.

Współczesna aparatura pomiarowa nie jest w stanie określić jakości i kierunków krążenia Qi w ludzkim ciele, jednakże chińscy medycy wypracowali metody, które ją pozwalają badać, kontrolować i nadawać pożądany obieg. Przepływu Qi można doświadczyć podczas zabiegu akupunktury, medytacji, ćwiczeń Qi Gong oraz masażu.

Tradycja uzdrawiania zakłada, że regularny masaż pięciu „krańców” ludzkiego ciała, jakimi są kończyny i głowa, uwalnia ciało od wszelkich dolegliwości.

Reasumując można nadmienić, iż każdy, kto pragnie zadbać o zdrowie może dodatkowo wykorzystać narzędzia pochodzące z innych sztuk chińskich. Są to:

techniki badania kondycji urodzeniowej i aktualnych tendencji zdrowotnych w ramach sztuki Ming (analiza matryc Ba Zi, Qi Men Dun Jia),
procedury gospodarowania otoczeniem człowieka w ramach sztuki Feng Shui,
metody służące samorozwojowi w ramach kategorii Shan: Qi Gong, Tai Ji, medytacje,
system diagnozujący na podstawie fizjonomii człowieka w ramach sztuki Xiang.